زنجیره تامین سبز به چه معناست؟ با ماشینی شدن صنایع و گسترش استفاده از سوخت‌های فسیلی گرمایش کره زمین و آلودگی محیط زیست نیز روز به روز افزایش یافته است. در صورتی که اگر روند به همین صورت بماند و تولید گاز گلخانه‌ها کنترل نگردد، میانگین دمای سطح کره زمین افزایش و در نهایت حوادث مخربی را در پی خواهد داشت. با استفاده از نرم افزار حسابداری می‌توان استفاده از کاغذ را به حداقل رساند و سرعت انجام امور را چند برابر کرد.
بسیاری از نهادهای بین المللی در پی یافتن راه حل‌های جایگزین سوخت‌های فسیلی، کاهش تولید پلاستیک و در نهایت کاهش آلودگی محیط زیست هستند. یکی از تلاش‌های انجام شده در این راستا که هم متوجه تولیدکنندگان صنایع است و هم به عنوان یک فرهنگ جدید برای تمامی افراد جامعه می‌باشد، زنجیره تامین سبز است.
در این مقاله به مباحث زیر می پردازیم:
زنجیره تامین سبز چیست؟
زنجیره تامین سبز به چه معناست؟ به مجموعه‌ایی از فرآیندها که در دوره طراحی، تولید، مصرف و بازیافت یک محصول به کار برده می‌شود و در این فرآیندها تلاش می‌گردد تا ضایعات کمتری تولید و از انرژی تجدیدپذیر به جای انرژی تجدیدناپذیر استفاده شود را تامین سبز می‌گوییم.
تاریخچه ای کوتاه از مدیریت زنجیره تامین سبز
در یک دید کلی مدیریت تامین در دهه هشتاد میلادی با رقابتی شدن صنایع و تقلید از یکدیگر شکل پیدا کرد، زیرا در این دهه سازمان‌هایی که در جهت اهداف مشترک با هم گام برمی‌داشتند، موفق‌تر بودند. اما به طور کلی و به صورت مدیریت نوین در جهت حفاظت از محیط زیست به انجمن پژوهش صنعتی دانشگاه ایالتی میشیگان به سال 1996 برمی‌گردد.
زنجیره تامین سبز چیست
اهمیت زنجیره تامین سبز
در رابطه با اهمیت زنجیره تامین سبز(Green Supply Chain) علاوه بر کاهش استفاده از مواد شیمیایی سمی و خطرناک، در سایر بخش‌های ملموس و غیرملموس سازمان نیز اثرگذار است. به طوری که اهمیت آن در سه بخش مادی، غیر مادی و احساسی قابل بررسی است.
-
- در رابطه با مزایا یا اهمیت مادی زنجیره تامین به کاهش اثرات مخرب زیست محیطی، کاهش هزینه‌های تامین کنندگان و تولیدکنندگان، در نهایت کاهش مصرف انرژی می‌توان اشاره کرد.
- در خصوص اهمیت یا مزایای غیرمادی به کاهش رد تامین کنندگان، سهولت دستیابی تولیدکنندگان و رضایت مشتریان و ارضای نیازهای اجتماعی می‌توان اشاره کرد.
- در رابطه با اهمیت یا مزایای غیر احساسی زنجیره تامین به تشویق سهامداری افراد نسبت به محیط زیست، احساس بهتر و ارتقای کیفیت زندگی مشتریان و اجبار صنایع به پذیرش مسئولیت در قبال جامعه می‌توان اشاره کرد.
کاربرد زنجیره تامین سبز
کاربرد زنجیره به نفع زندگی زیست محیطی بشر در زمان حال و آینده است. کاربردهای آن را می‌توانیم طبق دسته بندی زیر معرفی کنیم:
- کاهش هزینه‌های تولید
- کاهش آلودگی محیط زیست
- ایجاد مزیت رقابتی
- ایجاد فرصت صادرات محصولات
ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي قابل استفاده ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه ﺗﺎﻣﯿﻦ ﺳﺒﺰ در بعضی ﺻﻨﺎﯾﻊ
برنامه‌های کاربردی مدیریت زنجیره تامین سبز شامل 3 برنامه یا رویکرد کنش‌گرا، واکنش‌گرا و ارزش‌گرا است. در ادامه شرح مختصری از کاربرد زنجیره تامین ارائه شده است.
برنامه‌های کاربردی مدیریت زنجیره تامین سبز در بعضی صنایع
- رویکرد واکنش‌گرا: در این برنامه و یا رویکرد، شرکت‌ها تلاش می‌کنند که محصولاتی با قابلیت بازیافت تولید و اثرات زیست محیطی را در تولیدات خود کاهش دهند.
- رویکرد کنش‌گرا: در این رویکرد شرکت‌ها با تدوین مقررات و استفاده از منابع نسبتا سازگار با محیط زیست، نسبت به بازیافت محصولات و استفاده از آن‌ها متعهد می‌شوند.
- رویکرد ارزش‌گرا: در این رویکرد تعهد زیادی برای حفاظت از محیط زیست وجود دارد. در رویکرد ارزش گرا شرکت متعهد می‌شود تا محصولاتی طراحی و تولید کند که اجزای محصولات به راحتی قابلیت جداسازی داشته باشد و مجددا مونتاژ شود.
مطالعات مختلفی در رابطه با مدیریت زنجیره تامین سبز توسط محققان خارجی در صنایع خاص مانند صنایع غذایی و… صورت گرفته است، از جمله صنایع بزرگ و معروف به جنرال موتور و… می‌توان اشاره کرد. اما مطالعات مدیریت زنجیره سبز در ایران بسیار محدود است که بیشتر در خصوص ضایعات تولیدی صنایع برقی، الکترونیکی و در خصوص لجستیک معکوس است.
مزایای زنجیره تامین سبز
زنجیره تامین سبز پایدار دارای مزایای زیادی می‌باشد که به طور کلی به دو دسته مزایای کوتاه مدت و بلندمدت تقسیم می‌شود. مزایای زنجیره تامین پایدار در کوتاه مدت شامل: رضایت مشتری، کاهش مصرف انرژی و… است. همچنین کاهش تولید زباله‌های دیر بازیافتی، حفظ منابع انرژی و… از جمله مزایای زنجیره تامین پایدار در بلندمدت است. استفاده از سامانه های ابری از دیگر راهکارهای جدید و مدرن است. از همین جهت ما به شما استفاده از نرم افزار حسابداری ابری فرداد را پیشنهاد می‌کنیم.
اجرای مدیریت زنجیره تامین سبز در شرکت ها چه مزایایی دارد؟
در خصوص مزایا و اهمیت زنجیره تامین در مطالب قبل توضیحاتی ارائه شد. به طور کلی مزایای استفاده از زنجیره تأمین برای شرکت ها به شرح زیر است:
| ردیف | مزایای اجرای مدیریت زنجیره تامین سبز در شرکت‌ها |
| 1 | صرفه جویی در منابع انرژی |
| 2 | کاهش آلاینده‌ها |
| 3 | حذف ضایعات |
| 4 | ارزش آفرینی برای مشتریان |
| 5 | افزایش سطح بهره وری |
3 مورد از مولفه‌های زنجیره تامین سبز
شرکت‌های فعال در خصوص مدیریت تامین سبز با هماهنگی و ایجاد رضایت مندی زیست محیطی در مشتریان تلاش می‌کنند، تا از این مزیت رقابتی بهره‌مند شوند. اهداف این شرکت‌ها مطابق سه مولفه مواد سبز، تولید سبز و مصرف سبز است.
1. مواد سبز
مواد سبز موادی هستند که ضمن تولید سر و صدای کمتر، غیر سمی بوده و سبب تخریب محیط زیست نمی‌شوند. همچنین این مواد منابع و انرژی کمتری مصرف می‌کنند. شرکت‌ها برای افزایش بازده اقتصادی، کاهش هزینه‌ها و دست یابی به اهداف زیست محیطی از این مواد استفاده می‌کنند.
2. تولید سبز
تولید سبز یا تولید پاک شامل اجرای روش‌های پاسخگویی اجتماعی و زیست محیطی با هدف افزایش سودآوری شرکت‌ها و کاهش مضرات تولید ضمن استفاده از منابع سبز است. شرکت های مختلف ممکن است از کارمندان خود بخواهند برای این که کار با کیفیت را به موقع تحویل دهند به اضافه کاری روی بیاورند. اینجا حسابداران باید با نحوه محاسبه اضافه کاری آشنا باشند و بتوانند اعمال را به راحتی انجام دهند.
3. مصرف سبز
به طور کلی مصرف سبز به مفهوم انتخاب محصول و خدمات سازگار با محیط زیست است. در رابطه با مصرف سبز سه حالت مختلف وجود دارد.
- استفاده از محصولات بی ضرر برای محیط زیست
- جلوگیری از آلودگی محیط زیست در طی فرآیند مصرف مواد
- جلوگیری از مصرف موادی که موجب آلودگی می‌شود.
چالش های مدیریت زنجیره تامین سبز (GSCM)
ادغام مدیریت زنجیره تامین با تفکر زیست محیطی در جهت حفظ محیط زیست به عنوان مدیریت زنجیره تامین شناخته می‌شود. مدیریت زنجیره تامین سبز شامل انتخاب مواد جهت طراحی و تولید محصول، فرآیند تولید و تحویل محصول به مصرف کننده است. مدیریت زنجیره تامین نیز دارای چالش‌هایی است که در ادامه دو مورد از این چالش‌ها را توضیح داده‌ایم.
تطبیق با تامین کنندگان
برای این‌که مدیریت زنجیره تامین اجرا شود، باید از تولید کننده مواد اولیه تا مصرف کننده نهایی هر یک نقش خود را در این مسیر به خوبی ایفا کنند. به عنوان مثال اگر تامین کننده مواد اولیه از زنجیره تامین سبز و پایدار نباشد، آنگاه مدیریت زنجیره تامین با چالش مواجه خواهد بود. در نتیجه یکی از چالش‌های موجود تطبیق با تامین کنندگان است.
عدم داشتن اطلاعات کافی
زنجیره تامین شبکه‌ی گسترده از تولیدکنندگان، خریداران و مصرف کنندگان است که افراد و شرکت‌ها اطلاعات کافی در خصوص مدیریت زنجیره تامین سبز ندارند. در نتیجه عدم اطلاعات کافی در شبکه زنجیره تامین یکی دیگر از چالش‌های موجود در مدیریت زنجیره تامین سبز است. اگر قصد دارید فروش حرفه‌ای داشته باشید توصیه می‌کنیم، مقاله توسعه فروش را نیز مطالعه کنید.
عوامل موفقیت در GSCM کدامند؟
همانطور که در تعریف زنجیره تامین گفته شد، هدف این اقدام پایداری محیط زیست است. اما زمانی این ایده محبوبیت کافی جهت اجرا را به دست می‌آورد که بتواند عملکرد محیطی را در سرتاسر زنجیره بهبود ببخشد. عوامل موفقیت در مدیریت زنجیره سبز به شرح زیر است:
- رهبری اخلاقی/ مدیریت داخلی
- مدیریت مشتری
- مدیریت تأمین کننده
- رقابت پذیری
- اجتماعی
- نظارتی
- معافیت مالیاتی
3 دیدگاه ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﯿﺎت زﻧﺠﯿﺮه تأمین ﺳﺒﺰ
ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﯿﺎت زﻧﺠﯿﺮه سبز از نظر 3 دﯾﺪﮔﺎه از جمله: ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ، ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ و تجزیه و تحلیل بازی مورد بحث قرار گرفته است که قصد داریم در ادامه مقاله دیدگاه‌ها را به طور خلاصه شرح دهیم.
ﭘﮋوﻫﺶ در ﻣﻮرد ﻋﻤﻠﯿﺎت زﻧﺠﯿﺮه تأمین
1. ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﮕﯿﺰﺷﯽ
عوامل انگیزشی یکی از عوامل موثر در گسترش و استفاده از زنجیره تامین سبز است. پژوهش‌های صورت گرفته توسط اتحادیه های مختلف در این زمینه در رابطه با نحوه اثرگذاری عوامل انگیزشی بر مدیریت تامین پایدار است. در نهایت هدف از این تحقیقات و پژوهش‌ها اثر بخشی و بهره برداری از مدیریت آن است.
از جمله تحقیقات صورت گرفته که به بررسی تاثیر عوامل انگیزشی بر عملیات مدیریت تامین می‌پردازد، به ﺳﺮﮐﯿﺲ (1995, Serkis)، ﻫﻮا (2000, HWA) می‌توان اشاره کرد. همچنین طبق پژوهش‌های ﮔﺮﯾﻦ و ﻫﻤﮑﺎران (2000,green et al) رابطه همکاری میان سازمان‌ها به عنوان عامل ﺣﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺰاﻧﻨﺪه و وادار ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺮاي ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ آنﺑﻪ ﺷﻤﺎر می‌رود.
2. ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﯿﺮي ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ
تصمیم گیری عملیاتی از نظر ﻧﺎﮔﻮرﻧﯽ و ﺗﻮﯾﺎﺳﺎﮐﯽ (2003,Nagurney A, Toyasaki) نوعی از تصمیم گیری چند منظوره است. یکی از این تصمیم گیری‌ها انتخاب تامین کننده است. ابزارهای انتخاب طبق پژوهش‌های ﻧﻮﺳﯽ (noci,1997) شامل روش ﻣﻄﻠﻖ، وزﻧﯽ، ﻣﺎﺗﺮﯾﺲ، ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ وﺿﻌﯿﺖ و ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ(AHP) است.
3. ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺎزي
پژوهش‌های خیلی کمی به مطالعه روابط در زنجیره تامین با استفاده از تئوری بازی‌ها پرداخته‌اند. از جمله وﯾﺴﻮاﻧﺎﺗﺎن (1997, Viswanathans)، ژو ودو (Zhu and dou,2007)، زو و ژﻧﮓ (2008, XuWei and Zheng) پژوهش‌هایی در خصوص تجزیه و تحلیل بازی میان دولت‌ها و تشکیلات در زنجیره تامین سبز انجام دادهند.
مقاله در خصوص تجزیه و تحلیل بازی بیشتر به تحلیل بازی میان دولت‌ها و تشکیلات ختم می‌شود و در خصوص ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﯽ راﺑﻄﻪ ﭼﻨﺪ ﺟﺎﻧﺒﻪ بازی‌ها ﺑﯿﻦ دوﻟﺖ، ﺗﺸﮑﯿﻼت و ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن در زنجیره تامین بسیار محدود است. در نتیجه ﻧﺘﺎﯾﺞ پژوهش‌های ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺑﺎزيﻫﺎ میان ذﯾﻨﻔﻌﺎن اﺻﻠﯽ بسیار اندک است.
نکات ضروری در مورد زﻧﺠﯿﺮه تأمین ﺳﺒﺰ
همه ما با مفاهیمی همچون آلودگی کره زمین، آلودگی محیط زیست و گرمایش زمین آشنا هستیم. از طرف دیگر حفظ و نگهداری از محیط زیست برای نسل‌های آینده از وظایف همه افراد کره زمین است. در همین راستا بسیاری از نهادهای فعال در محیط زیست تصمیم به نظارت جدی و دقیق بر عملکرد سازمان‌ها، شرکت‌ها و افراد در استفاده از محیط زیست گرفته‌اند.
یکی از اقدامات صورت گرفته گسترش مدیریت زنجیره تامین است. در ادامه نسبت به بیان نکات ضروری در مورد زنجیره تامین سبز اقدام شده است. گام‌های دست یابی به زنجیره تامین پایدار عبارتند از:
-
- مشارکت همه ذینفعان
- یافتن بیشتر محل هزینه کرد
- تمرکز بر نیازهای شرکت
- تعیین مسئولیت مشخص برای پرسنل
- شرح اولویتها برای کارکنان
- ایجاد زیر ساخت مورد نیاز در شرکت
ارزﯾﺎﺑﯽ ﻋﻤﻠﮑﺮد در GSCM
ارزیابی عملکرد در مدیریت یکی از شاخه‌های پرطرفدار و زمینه‌های مناسب جهت تحقیق است. از جمله افرادی که در این زمینه به مطالعه و تحقیق پرداخته‌اند به ﮔﺮﯾﻦ و ﻫﻤﮑﺎران (1998,Green et al)، ﺟﺎﻧﺴﻮن(1998,Johnson) می‌توان اشاره کرد.
همچنین ﻣﮏ اﯾﻨﺘﺎﯾﺮ و ﻫﻤﮑﺎران(1998,McIntyre et al) طی تحقیقاتی دریافتند که ﻋﻤﻠﮑﺮد ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺗﺸﮑﯿﻼت را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﮑﺮد زﯾﺴﺖ ﻣﺤﯿﻄﯽ از ﻃﺮﯾﻖ ﺧﺮﯾﺪ ﺳﺒﺰ ﺑﻬﺒﻮد داد. به طور کلی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که استفاده از ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ زﻧﺠﯿﺮه تامین می‌توان ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻘﻮﯾﺖ ﻣﺰﯾﺖ رﻗﺎﺑﺘﯽ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻋﻤﻠﮑﺮد و ﺑﻬﺒﻮد ﺗﺼﻮﯾﺮ ﺗﺸﮑﯿﻼت شود.
میزان تاثیر گذاری زنجیره تامین سبز در سوددهی بازارهای سنتی
گفتیم که یکی از مزایای زنجیره تامین، رضایت مشتری است.( برای آشنایی بیشتر با مسئله رضایت مشتری می‌توانید، مقاله اصول مشتری مداری را مطالعه کنید.) اما استفاده از تکنولوژی مهندسی سبز و مدیریت زنجیره تامین و به طور کلی مهندسی سبز محصولات از نیازمندی‌های اساسی برای پیاده سازی زنجیره سبز است. از طرف دیگر باید به آموزش افراد برای درک موضوع و نیاز و کاربردی کردن مدیریت زنجیره تامین نیز توجه شود.
در صورتی که تکنولوژی مورد نیاز در دسترس باشد و نسبت به استفاده از آن اقدام گردد و همچنین از آموزش افراد غفلت نشود، در آینده مردم محصولات را با قیمت بالاتر خریداری خواهند کرد که این امر موجب افزایش سوددهی بازارهای سنتی خواهد شد.
تفاوت زنجیره تامین سبز و پایدار چیست؟
زنجیره تامین پایدار فقط در مورد مسائل سبز صحبت نمی‌کند. بلکه علاوه بر مسائل سبز به ایجاد کارآیی و مهار هزینه نیز می‌پردازد، یعنی علاوه بر منافع اقتصادی کسب و کارها به آثار و تبعات اجتماعی و زیست محیطی فعالیت‌ها نیز توجه ویژه‌ای دارد.
اما زنجیره تامین مدیریت زنجیره تامین سنتی را با روش‌های سازگار با محیط زیست در هم ادغام می‌کند. به طور کلی مفهوم زنجیره تامین پایدار گسترده‌تر از زنجیره سبز بوده و در نهایت می‌توان گفت که زنجیره سبز بخشی از زنجیره تامین پایدار است.
نتیجه گیری
یکی از روش‌هایی که در سال‌های اخیر برای مقابله با آلودگی محیط زیست و گرمایش کره زمین و کاهش زباله‌های زیست محیطی استفاده می‌شود، مدیریت زنجیره تامین سبز است. اما در این میان برای گسترش این شیوه از مدیریت باید نسبت به آموزش همگانی و اطلاع رسانی افراد، تطبیق مصرف کنندگان و تامین کنندگان پرداخته شود.
به همین علت سعی کردیم در این مقاله مباحثی را بیان کنیم که به سازمان‌ها کمک کند، در مرحله تولید ضایعات کمتری تولید کنند و همچنین از انرژی تجدیدپذیر به جای انرژی تجدیدناپذیر استفاده نمایند. بدین صورت می‌توانید آلودگی زیست محیطی را کاهش دهید.
فرداد
فرداد
فرداد
فرداد
فرداد
۰۲۱-۴۳۰۲۷
۰۹۱۲۸۸۸۵۹۰۱
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.