مالیات بر خانه های خالی چیست؟ شناسایی و پرداخت آن

مالیات بر خانه های خالی چگونه محاسبه می‌شود؟ یکی از راه­‌های سرمایه گذاری افراد خرید ملک است، در این میان افرادی هستند که با خرید و یا ساخت خانه‌­های متعدد حتی در افزایش قیمت ملک نیز نقش چشمگیری دارند، به نحوی که این افراد حاضر به واگذاری املاک خود به صورت اجاره نبوده و یا در افزایش نرخ اجاره منازل نیز نقش بسزایی دارند.

در مقاله پیش رو به توضیح موضوعات مختلف در خصوص برنامه حسابداری مالیات سازمان امور مالیاتی کشور برای ثبت ملک در سامانه ملی املاک و اسکان، شناسایی خانه‌های خالی جهت تشخیص میزان مالیات و موارد مشابه و آشنایی صفر تا صد حسابداری مالیاتی خانه‌های خالی ارائه شده است.

مالیات بر خانه های خالی چیست؟

در سال­‌های گذشته قیمت ملک و یا اجاره آن­‌ها به طور قابل توجهی رشد داشته است، علت این امر کمبود منزل مسکونی نیست؛ بلکه علت اصلی آن را باید در وجود خانه­‌های خالی جستجو کرد.

دولت با هدف کاهش خانه­‌های خالی و همچنین کنترل و نظارت بر بازار مسکن اقدام به تصویب مالیات بر خانه­‌های خالی نموده است، در طرح مالیات بر خانه‌­های خالی، ابتدا نسبت به شناسایی خانه­‌های خالی شده و سپس میزان مالیات مشخصی مطابق قانون برای آن­‌ها صادر می­‌شود.

مالک باید نسبت به پرداخت این مالیات به اداره دارایی اقدام کند، میزان مالیات بر خانه‌­های خالی بیشتر از میزان مالیات خانه­‌های تحت اجاره است.

خانه ­های خالی مشمول مالیات در سال 1403

در آموزش حسابداری مالیاتی، با مباحثی مانند مالیات شرکت‌ها آشنا شدیم و دانستیم که اشخاص حقیقی و یا حقوقی باید چه اموری را انجام دهند، اکنون می‌خواهیم با مبحث مالیات در خصوص خانه‌های خالی نیز آشنا شویم.

خالی ماندن خانه علاوه بر این که سبب جلوگیری از ورود سرمایه به اقتصاد می­‌شود، سبب افزایش قیمت مسکن، قیمت رهن و اجاره و در نهایت کمبود مسکن نیز می‌گردد، در نتیجه یکی از راهکارهای جلوگیری از این پدیده تصویب مالیات بر خانه­‌ های خالی است. خانه‌هایی که در سال 1403 مشمول این مالیات می‌شوند را در تصویر زیر شرح داده‌ایم.

مشمولین مالیات خانه های خالی را پرداخت کنند

مالیات بر خانه های خالی شامل چه کسانی می‌شود؟

مالیات خانه ­های خالی، شامل افرادی است که صاحب املاک مسکونی باشند که طبق قانون مشمول مالیات بر خانه‌­های خالی هستند، باید به این نکته توجه داشت که این قانون مختص خانه‌­های مسکونی خالی بوده و مشمول واحدهای تجاری و اداری خالی نخواهد بود.

تأثیر مدت زمان خالی بودن خانه بر مالیات

برابر ماده 54 مکرر قانون مالیات­‌های مستقیم مدت زمان خالی بودن واحد مسکونی جهت شمولیت قانون 120 روز می­‌باشد، اگر در این مدت هیچ فردی در آن سکونت نداشته باشد، به عنوان خانه خالی شناسایی شده و در نتیجه مالک آن ملک موظف به پرداخت مالیات تعیین شده طبق قانون خواهد بود.
به عبارتی طبق قانون فوق اگر خانه مسکونی واقع شده در شهرهای بیش از صد هزار نفر جمعیت بیشتر از 120 روز خالی بماند مشمول مالیات می­‌گردد، در خصوص واحدهای نوساز طبق قانون نباید بیش از دوازده ماه از زمان صدورگواهی اتمام عملیات ساختمانی گذشته باشد.

نحوه ثبت ملک در سامانه‌ی ملی املاک و اسکان

برای ثبت و شناسایی خانه­‌های خالی، وزرات راه و شهرسازی اقدام به راه اندازی سامانه ملی املاک و اسکان نموده است، در این سامانه واحدهای مسکونی به قیمت روز منطقه و یا ارزش جاری موضوع ماده 54 قانون مالیات­‌های مستقیم به درخواست متقاضی ثبت می‌­شود. برای ثبت ملک در سامانه ملی املاک و اسکان مراحل زیر را باید طی کنید:

• • وارد سامانه ملی املاک و اسکان به آدرس mrud.ir شوید.
  • با درج شماره تلفن همراه مربوط به خود وارد صفحه تکمیل اطلاعات هویتی می‌­شوید و اطلاعات خود را تکمیل کنید.
  • یک کد برای تلفن همراه شما پیامک می­‌شود که باید نسبت به وارد کردن کد مذکور در صفحه مشخص شده در سامانه اقدام کنید.
  • بعد از ورود به صفحه جدید اطلاعات هویتی و آدرس خود را در کادرهای مربوطه وارد کرده و دکمه ثبت را بزنید.
  • در صفحه بعد یکی از گزینه‌های “مالک هستم” یا “شخص دیگری مالک” است را انتخاب کنید.
  • در مرحله بعد باید اطلاعات مالکیت و مشخصات مالک، شامل نوع سند و شناسه یکتا سند مالکیت را وارد کرده و به مرحله بعد بروید.
  • در این مرحله باید اطلاعات مربوط به ملک خود که شامل کدپستی، پلاک اصلی و فرعی و سایر موارد مورد نیاز را وارد کنید.
  • در مرحله آخر اطلاعات مربوط به شناسه قبوض خود را وارد کرده و دکمه ثبت نهایی را انتخاب کنید.

ثبت نکردن خانه در سامانه‌ی املاک و اسکان چه حکمی دارد؟

همه مالکان باید نسبت به ثبت اطلاعات سکونتی خود در سامانه املاک و اسکان اقدام کنند، اگر ملکی در این سامانه ثبت نگردد به منزله منزل مسکونی خالی تلقی می­‌شود و مشمول مالیات بر خانه­‌ های خالی می‌­شود، علاوه بر پرداخت مالیات مذکور صاحبان املاک جریمه خواهند شد.

اجاره بهای واحد مسکونی ثبت نشده در سامانه املاک و اسکان در منطقه محل استقرار، هر رقمی که باشد در نظر گرفته شده و در سال­‌های اول تا سوم به ترتیب با ضریب 6، 12 و 18 برابر ارزش اجاره ملک به عنوان جریمه خالی ماندن واحد مسکونی محاسبه و به مالک ملک ابلاغ می‌شود.

نحوه شناسایی و تشخیص خانه های خالی توسط دولت

شناسایی خانه خالی توسط دولت در گذشته کاری دشوار بود، اما با پیشرفت تکنولوژی و ایجاد زیر ساخت­ های مناسب و همچنین در نهایت با راه اندازی سامانه املاک و اسکان این امر شرایط بهتری پیدا کرده است، به گونه‌­ای که مالکان در مدت معین الزام به ثبت مشخصات ملک خود در سامانه املاک و اسکان شدند.

با توجه به ابلاغ عمومی جهت ثبت نام در سامانه توسط مالکان و حتی ثبت نام توسط مستاجران، شناسایی افرادی که دارای چندین واحد مسکونی بوده و شناسایی واحد مسکونی خالی بسیار آسان‌­تر شده است، هرچند در روند اجرای این دستورالعمل نیز نواقصی وجود دارد که با گذشت زمان می­‌تواند این نواقص بر طرف شود.

قانون مالیات بر خانه های خالی از سکنه

یکی از راه­‌های سرمایه گذاری و پس انداز که در سالیان اخیر بسیاری از افراد به آن سمت گرایش پیدا کرده‌­اند، سرمایه گذاری در املاک است. این نوع از سرمایه گذاری سبب شده تا مالکان تمایل به خرید و فروش و یا رهن اجاره ملک خود را نداشته باشند، نتیجه این امر منجر به افزایش قیمت منزل مسکونی و رهن و اجاره بها شده است.

دولت با هدف کاهش قیمت منزل مسکونی و کاهش اجاره بها و همچنین افزایش درآمدهای عمومی دولت، افراد را ملزم به ثبت نام در سامانه املاک و اسکان نموده تا از این طریق بتوانتد نسبت به اجرای ماده 54 قانون مالیات­‌های مستقیم اقدام کند و اشخاصی که اقدام به ثبت نام نکنند و یا اشخاصی که دارای خانه خالی باشند، مشمول قانون مالیات بر خانه­ های خالی شوند.

مالیات بر خانه­ های خالی چقدر است؟

برای استعلام میزان مالیات خانه های خالی، تمام مالکان واحدهای مسکونی بدون سکنه می­‌توانند به سایت my.tax.gov.ir مراجعه کنند و در مرحله اول مطلع شوند که آیا واحد آن­‌ها شامل مالیات شده است یا خیر و در مرحله بعد، از مقدار آن آگاه شوند.

عوامل مختلفی بر میزان مالیات خانه‌­های خالی تاثیر گذار است، از جمله این عوامل به مدت زمان خالی بودن ملک، تعداد خانه­ های خالی متعلق به یک مالک، میزان ارزش قابل اجاره ملک می­‌توان اشاره کرد. ضریب مالیات بر خانه­‌های خالی در شهرهای با بیش از ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در تصویر زیر توضیح داده‌ شده است.

آشنایی با ضریب مالیات‌های خانه‌های خالی

در رابطه با شهرهای با کمتر از صد هزار نفر جمعیت و روستاهای کشور در صورتی که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور، خانه‌­ای در حکم خانه خالی تلقی شود، جریمه‌ی این خانه ­ها برابر با بیست درصد مالیات سال نخست موضوع ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات­‌های مستقیم است.

آموزش محاسبه مالیات بر خانه های خالی

روش محاسبه مالیات بر خانه­‌های خالی (Tax on empty houses) در ماده ۵۳، ۵۴ و ۱۳۱ قانون مالیات­‌های مستقیم به طور کامل شرح داده شده است، در صورتی که تمایل به فراگیری این موضوع دارید، می‌­توانید به ماده­‌های قانونی اشاره شده رجوع کنید، اما به طور کلی محاسبه مالیات بر خانه‌­های خالی به شرح موارد زیر است:

نکات و قوانین مهم محاسبه مالیات خانه های خالی

در مطالب قبل نکات مهم در خصوص قوانین مربوط به خانه­‌های خالی و محاسبه مالیات بر خانه­‌های خالی شرح داده شد، به طور کلی در خصوص مالیات بر خانه­‌های خالی به موارد درج شده در تصویر زیر نیز توجه کنید.

قوانینی که باید در خصوص خانه‌های خالی مشمول مالیات بدانید

از دیگر قوانینی که می‌توانیم، برای مالیات خانه‌های خالی اشاره کنیم، موارد زیر می‌باشد:

• • مالیات خانه­‌های خالی مربوط به اشخاص حقیقی مطابق نرخ ماده 131 ق.م.م و اشخاص حقوقی بر اساس نرخ ماده 105 ق.م.م محاسبه می­‌گردد.
  • در محاسبه مالیات خانه­‌های خالی مشارکتی، مالیات هر شریک به نسبت سهم مالکیت او و به صورت جداگانه محاسبه، اعلام و مطالبه می­‌گردد.

نحوه محاسبه مالیات بر اجاره املاک

برای محاسبه مالیات بر اجاره باید ابتدا حاصل جمع مبلغ اجاره ماهانه را در 75 درصد ضرب کرده و سپس مبلغ به دست آمده در 12 ماه شود، در صورتی که مستاجر مبلغی به عنوان رهن نیز پرداخت نموده باید 18 درصد مبلغ رهن نیز محاسبه و به مبلغ قبل اضافه شود.

اگر عدد به دست آمده کمتر از 50 میلیون تومان باشد، 15 درصد مبلغ به دست آمده به عنوان مالیات اجاره پرداخت می­‌شود و در صورتی که بین 50 تا 100 میلیون تومان باشد، 20 درصد و در صورتی که بالای 100 میلیون تومان باشد، 25 درصد به نرخ مالیات بر اجاره محاسبه و پرداخت می­‌شود.

آموزش پرداخت مالیات خانه های خالی

درصورتی که خانه‌­ای طبق قانون به عنوان خانه خالی شناسایی شده و مالک آن اعتراضی به این موضوع ندارد، برای پرداخت مالیات متعلقه باید به سایت my.tax.gov.ir مراجعه کند، پس از وارد کردن نام کاربری و رمز عبور و دریافت قبض مالیات از قسمت مربوطه می‌تواند به صورت آنلاین نسبت به پرداخت اقدام کند.

مهلت پرداخت مالیات بر خانه های خالی

تمامی مالکان منازل مسکونی موظف به ثبت نام در سامانه املاک و اسکان کشور هستند، در صورتی که منزل مسکونی در ردیف خانه­‌های خالی قرار بگیرد، از طریق سازمان امور مالیاتی موضوع به صورت پیامک و از طریق سایت به مالک اطلاع رسانی می­‌شود.

در صورتی که مالک اعتراضی نسبت به این موضوع نداشته باشد و منزل مسکونی خود را به عنوان خانه­‌های خالی قبول داشته باشد، بعد از ابلاغ صورت گرفته به مدت یک ماه فرصت دارد تا نسبت به پرداخت مالیات مربوطه اقدام کند، عدم پرداخت مالیات خانه‌­های خالی جریمه‌هایی برای صاحب ملک در پی خواهد داشت.

خانه های خالی معاف از مالیات کدامند؟

در مطالب قبل در خصوص مالیات بر خانه‌­های خالی، نحوه استعلام مالیات خانه خالی و این که مالیات بر خانه های خالی چگونه است توضیحات لازم ارائه شد، اما مواردی نیز وجود دارد که از شمول مالیات خانه های خالی معاف هستند و می‌خواهیم در خصوص معافیت مالیاتی آن‌ها صحبت کنیم. از جمله این خانه­‌ها به موارد زیر می‌­توانیم اشاره کنیم:

• • اقامتگاه اصلی خانوار که در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت نام کرده باشند.
  • هر خانواده علاوه بر اقامتگاه اصلی می‌تواند یکی از واحدهای تحت تملک خود را در شهری غیر از شهر محل اقامتگاه اصلی، به عنوان اقامتگاه فرعی در سامانه املاک و اسکان کشور ثبت نماید. در این صورت واحد فرعی نیز معاف از مالیات بر خانه‌­های خالی است.
  • واحدهای مسکونی واقع در شهرهای زیر یکصد هزار نفر جمعیت و روستاهای کشور به شرط ثبت در سامانه ملی املاک و اسکان معاف از مالیات بر خانه­‌های خالی است.
  • در صورتی که واحد مسکونی طبق استعلام از سازمان اوقاف و امور خیریه موقوفه باشد و امکان اجاره آن­‌ها حسب وقف‌نامه وجود نداشته باشد، معاف از مالیات بر خانه­‌های خالی خواهند بود.
  • منزل مسکونی مربوط به دانشجویان، طلاب، دانش‌آموزان، شاغلان و مبتلایان به بیماری‌های خاص که در شهری به جز شهر اقامتگاه اصلی و فرعی خود واقع شده، با ارائه مدارک و مستندات معاف از مالیات بر خانه­‌های خالی خواهند بود.

پرسش و پاسخ های مهم مالیات خانه های خالی

در مطالب قبل سعی بر این شد که تمامی نکات و مطالب مهم در خصوص مالیات خانه‌­های خالی، مهلت پرداخت مالیات بر خانه­‌های خالی و موارد مشابه ارائه شود، با توجه به گستردگی و عدم شناخت کامل افراد از موضوع، در ادامه به سوالات پرتکرار در این خصوص پاسخ داده شده است.

ممکن است برخی از افراد سوال بپرسند که ماهیت حساب‌های مالیات بر خانه‌های خالی چیست؟ برای پاسخ به این سوال باید بگوییم که مالیات یک نوع هزینه به شمار می‌آید که افراد به دولت پرداخت می‌کنند، اما مالیات خانه‌های خالی چون به واحدهای تجاری و اداری تعلق نمی‌گیرد در نرم افزار حسابداری شرکتی و یا نرم افزار حسابداری ابری ثبت نمی‌شود.

تعداد خانه های خالی شناسایی شده فعلی چه تعداد است؟

مالیات خانه‌های خالی که مالکان آن­‌ها از رهن و اجاره خانه خودداری می­‌کنند، در سال‌­های اخیر به صورت جدی مورد پیگیری قرار گرفته است، تاکنون حدود یک میلیون واحد مسکونی خالی شناسایی شده و برای 63 هزار واحد، برگ مطالبه مالیاتی به مبلغ بیش از هزار و 400 میلیارد تومان صادر گردیده است.

آیا امکان گزارش اینترنتی خانه‌های خالی وجود دارد؟

با توجه به الزام افراد جهت ثبت نام در سامانه ملی املاک و اسکان کشور جهت شناسایی واحدهای مسکونی خالی، مالکانی هستند که نسبت به رعایت قانون اقدام نمی‌کنند؛ اقدامات این افراد که به عنوان فرار مالیاتی محسوب می‌شود را به روش‌های مشخص شده که در تصویر زیر نیز بیان شده است، می‌توانید گزارش دهید.

سه روش برای گزارش فرار مالیاتی

مالیات خانه‌های خالی چه زمانی اعلام می‌شوند و مهلت پرداخت آن‌ها چه زمانی است؟

مالکان منازل مسکونی و مستاجران موظف به ثبت نام در سامانه ملی املاک و اسکان کشور هستند، پس از انجام ثبت نام وزارت راه و شهرسازی نسبت به شناسایی واحدهای خالی و ابلاغ به سازمان امور مالیاتی اقدام می‌کند. در نهایت این سازمان میزان مالیات را به مالکان اعلام می‌کند.

بعد از ابلاغ مقدار مالیات متعلقه توسط سازمان امور مالیاتی، در صورتی که مالک خانه نسبت به موضوع اعتراضی نداشته باشد، باید یک ماه بعد از ارسال برگ تشخیص مالیات، نسبت به پرداخت مالیات به صورت آنلاین و یا از طریق بانک اقدام نماید.

املاک کلنگی مشمول مالیات می‌شوند؟

بعضی از مالکان خانه‌­های کلنگی و فرسوده فکر می‌­کنند که به علت فرسودگی، این خانه‌­ها مشمول مالیات نخواهند بود و از اجاره دادن آن‌­ها خودداری می‌­کنند، اما این افراد باید بدانند که مالیات املاک کلنگی تفاوتی با املاک نوساز ندارد، زیرا افرادی هستند که متقاضی اجاره این گونه منازل هستند.

نتیجه گیری

با هدف کاهش اجاره بها و کاهش قیمت منازل مسکونی قانون مالیات بر واحدهای خالی وضع شده است، طبق قانون تمامی مالکان واحدهای مسکونی و مستاجران باید اطلاعات ملک را در سامانه‌ی ملی املاک و اسکان کشور ثبت نمایند. با ثبت نام افراد در سامانه در صورتی که واحدی به عنوان واحد خالی تلقی شود، مشمول مالیات بر خانه ­های خالی می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با موضوع مالیات خانه‌هایی که خالی هستند، سعی کردیم در مقاله‌ای که خواندید به نکات و قوانین مالیاتی این خانه‌ها بپردازیم. در انتها اگر سوالی داشتید که پاسخ آن را در مقاله پیدا نکردید و یا پیشنهادی داشتید، می‌توانید در قسمت دیدگاه برایمان بنویسید، تا در اسرع وقت کارشناسان پاسخ دهند.